2017 yilning 18 noyabridan islom taqvimining eng ahamiyatli oylaridan biri – Rabiul avval oyi boshlandi. 

Islom tarixida bu oyda eng ahamiyatli voqea – mavlid, ya’ni bizning suyukli Payg’ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning tavallud kunlari borligi sababidan ham aziz sanaladi. Rabiul avval – Alloh taolo insoniyatga islom dinini mukammal ko’rinishda nozil qilgan so’nggi Payg’ambari sollallohu alayhi va sallamni yuborgan muqaddas oydir.  Muhtaram Nabiyimiz sollallohu alayhi va sallam 571 yilning Rabiul avval oyi, o’n birinchidan o’n ikkinchiga o’tar kechada, aksariyat manbalarda o’n ikkinchi kuni dushanba subhida tavallud topganlar. Bundan tashqari, bu muqaddas oyda bir qator e’tiborga molik voqealar sodir bo’lgan, xususan Payg’ambar sollallohu alayhi va sallam hijrat qilganlar, U zot sollallohu alayhi va sallamning qizlari Ruqayya tug’ilganlar, birinchi masjidning qurilishi va undagi ilk juma namozi o’qilishi kabi hodisalar ham shu oyda ro’y bergan. Bular orasida albatta, Nabiy sollallohu alayhi va sallamning tug’ilgan kuni dunyoning turli burchaklaridagi barcha musulmonlar tomonidan nishonlanadi.

Ushbu bayramni nishonlash haqida turli fikrlar mavjud, biz musulmonlar uchun bu borada ixtilofga borishning zarurati yo’q. Biz uchun muhimi – bu kun Payg’ambarimiz sollallohu alayhi va sallamni, ularning hayoti va ta’limotlarini esga olish va nomlarini poklab yod etish ayyomidir. Qolaversa bu kun o’z hayotimiz haqida, Payg’ambarimiz sollallohu alayhi va sallamga ummatlikni ado eta olyapmanmi, deya mulohaza qilish, o’zini nazorat qilmoq pallasidir.

Rabiul avval – dunyo tashvishlaridan chetga chiqib, abadiy hayot haqida fikr yuritish, qorong’ulik hukm surgan vaziyatda olamni yoritgan Payg’ambar sollallohu alayhi va sallamni yuborgani uchun Yaratganga cheksiz hamdlar aytish fursatidir.

Bu oy – yana bir marta sevikli Payg’ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning muborak davrlarini – asri saodatni yodga olish vaqtidir.

Alloh taolo “... sizlar uchun – Allohdan va oxirat kunidan umidvor bo’lgan va Allohni ko’p zikr qilganlar uchun Rasulullohda go’zal o’rnak bor”, deya marhamat qilgan.

Demak, bu oy – yanada ko’proq zikr qilish va Allohga ibodat qilmoq mavrididir.

Ko’pgina imonli kishilarda “Ushbu oyni qanday o’tkazishimiz kerak?” degan savol yuzaga kelishi mumkin. Javob berish mumkinki, bu oyni qanday o’tkazish borasida muhim tavsiyalar berilmagan. Qanday va qaysi yil, oy, hafta, kunda bo’lmasin, mo’min kishi o’z ibodatini, farzlar qatori nafl ibodatlarini ham ado etishda, ta’qiqlangan narsalarni tark etishda, xayrli va foydali ishlarda bardavom bo’lishda jiddu jahd qilmog’i lozim.   E’tibor berilsa, Muhammad sollallohu alayhi va sallam tug’ilgan bu oyning mohiyati – Payg’ambar sollallohu alayhi va sallam uchun salovat aytish, Allohni zikr qilish mazmun ilgari suriladi.

Manbalar asosida rabiul avval oyini o’tkazish borasida bir qator tavsiyalar berish mumkin. Bu oyda o’zingiz uchun muhim bir necha maqsadlarni ilgari suring: avvalo Payg’ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning siyratlarini batafsil o’rganing, bu ajru savobga-da noyil etadi. U zot sollallohu alayhi va sallamning hadislarini ko’proq o’qing. Salovat aytishni ko’paytiring. Bu jarayonda albatta, ibodatlaringizni o’z vaqtida ado eting. Payg’ambar sollallohu alayhi va sallamning sunnatlari hayotingizning har bir jabhasini qamrab olsin.

Muhimi, Alloh taoloning cheksiz muhabbati va mehribonligi uchun, bizlarga insonlarning eng yaxshisini, Payg’ambarlarning eng buyugini, eng ulug’ hikmat sohibini, eng marhamatli va O’zi ham yaxshi ko’rgan zotni Payg’ambar qilib yuborgani uchun Alloh taologa shukronalar ayting! Muhammad Mustafo sollallohu alayhi vavasallamga salovatu durudlar bo’lsin!

 

Sharifa G’ANIYEVA

Ilm  insonlarni tafakkur kilishga, bizni o’rab  turgan hayot bejiz emasligini idrok etishga, ma’naviy olamimizni boyitishga, dunyoda sodir bo’layotgan jarayonlarning tub mohiyatini anglab yetishga, nafaqat tashqi olamdagi, balki o’zligimizni ham tushunib yetishga poydevor bo’lib hisoblanadi.

Shu o’rinda Nosir Xisravning misralarini yodga oldim:

           Bilim qidirishga urdim boshimni,

           Bekorga o’tkazmadim umrimni bir dam.

           Qaydaki,  eshitsam ilm-u donishni,

           Eshigi tagida o’ltirdim mahkam. 

Ilm orqali inson kamolotga erishadi. Ilm, hunarsiz inson hayotda o’z o’rnini topishi, jamiyat davlat uchun munosib  voris bo’lib voyaga yetishi mumkin emas. Ma’rifat borki, bu olam rango-rang, doimo rivojlanish yo’lida taraqqiy etadi. Insonlarning eng fazilatlisi ham olimlardir. Ular jamiyatda biron narsaga ehtiyoj tug’ilsa, katta foyda keltiradilar, ehtiyoj bo’lmaganda ham ruhimizni boyitadilar.

Abu Homid G’azzoliyning “Mukoshafat ul-qulub”  asarida keltirilishicha, Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: “Kimgaki, Alloh taolo yaxshilikni ravo  ko’rgaydir, uni din ilmidan bahramand qilgaydir, ilmga ilm olmoq yo’li birlan erishilgaydir”,- deganlar. Yana boshqa xadisda Payg’ambarimiz Rasululloh sallallohu alayhi va sallam: “Ikki narsadan o’zgasiga hasad qilmoq joiz ermas, biri – kishiga Alloh taolo mol-dunyo bersa-yu, uni Haq yo’lida sarflayotgan bo’lsa, ikkinchisi – kishiga Alloh taolo ilmu hikmat ato etsa-yu, shu tufayli oliy maqomga erishib, odamlarga bilganini o’rgatayotgan bo’lsa, degan edilar.

Yoshlik – beg’uborlikka yo’g’rilgan oltin davr. Yoshlik insonning kuch-qudratining jo’shqin pallasidir. Yoshlik davrining asosi ham aynan ilm olishga bag’ishlanadi. Aynan shu davrda insonda ilm olishga bo’lgan shijoat, miya faoliyatining yuqori cho’qqisiga chiqishi mubolag’a emas. Ta’lim olish jarayonida fikrlardagi teranlik, keng dunyoqarash, turli yangi texnologiyalarning hayotga tatbiqi, turli g’oyalarning shakllanishi ayni yoshlik davrining o’ziga xos jihatlaridan biri bo’lib hisoblanadi.

O’zbekiston miqyosida statistik ma’lumotlarga e’tibor beradigan bo’lsak, aholining 70% ini yoshlar tashkil qiladi. Hozirgi kunda yoshlarimiz uchun juda katta imkoniyatlar eshigi ochildi. “Kamolot” yoshlar ijtimoiy harakatining “Yoshlar ittifoqi”ga o’zgartirilishi, turli xil islohotlar negizida yoshlarimiz ma’naviy-madaniy olamini boyitish, ularni komil farzand qilib tarbiyalash ustuvor maqsadlarimizdan biri bo’lib xizmat qilmoqda. O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoev 18-iyul kuni O’zbekiston Yoshlar ittifoqi faoliyatini takomillashtirishga doir kompleks chora-tadbirlar to’g’risidagi qarorni imzoladi. Bu qarorda  Yoshlar ittifoqi faoliyati samaradorligini oshirish, yoshlar bandligini ta’minlash, tadbirkorlikka keng yo’l ochish ularni qo’llab quvvatlash, yoshlarda kitobxonlikni yuksaltirish, mafkuraviy immunitetni shakllantirish, madaniy-ma’rifiy ishlarni faollashtirish, iste’dodli yoshlarga shart-sharoit, ijodiy muhit yaratish yo’lida turli xildagi tadbirlar, islohotlarni joriy qilish ularni intellektual salohiyatini boyitish  kabi masalalar ko’zda tutilgan.

Davlatimizning yoshlarga oid siyosati borasidagi  maqsadlarni o’zida aks ettirgan Dasturda yoshlarni oliy ta’lim muassassalariga imtiyoz bilan qabul qilish, imkoniyati cheklangan yoshlarni qo’llab-quvvatlash, Oliy Majlis Qonunchilik Palatasida  Yoshlar klubining tashkil qilinishi kabi tashkiliy-huquqiy tadbirlarning amalga oshirilishi belgilangan. Bundan tashqari, “Yoshlar Ittifoqi” qoshida Yosh ijodkorlar klublari, nafaqat universitetda, balki barcha ta’lim muassassalarida bu kabi jamoalarni tashkil qilish biz uchun ulkan qanot bag’ishlaydi.

Hozirgi kunda yoshlarimiz turli jabhalarda o’zlarining iqtidorlarini namoyon etib kelmoqdalar. Sport , adabiyot, san’at va boshqa  sohalarda dadil qadam tashlab imkoniyatlardan unumli foydalangan holda jamiyat uchun nafi tegadigan mutaxassis  bo’lib voyaga yetayotganligi kelajagimiz uchun  poydevor bo’lib xizmat qiladi. Yoshlar Ittifoqida amalga oshirilayotgan  keng ko’lamli  islohotlar negizida Vatanimiz taraqqiyoti asosiy ko’zlangan nuqta hisoblanadi. Bu esa biz yoshlarni teran mushohada qilishga va o’z  sohamiz bo’yicha yetuk kadr bo’lishimiz, yangi g’oyalarni amaliyotga tatbiq etib, xalq manfaati uchun faoliyat ko’rsatib, ajdodlarga munosib avlod bo’lib yetishishimizga zamin yaratmoqda. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoev Miromonovich tomonidan ishlab chiqilgan dasturlar zamirida kelajak avlod  salohiyati, bilimi, qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgani biz yoshlar uchun  yo’lchi yulduz  bo’lib xizmat qiladi.

2017-2021 yillar uchun “harakatlar strategiyasi”ning  ishlab chiqilishi  Vatanimiz ravnaqi, inson manfaatlarini ta’minlash, hayotimizda o’z  o’rnimizga ega bo’lishimiz uchun katta imkoniyatlar eshigini ochib, bizni  nurafshon istiqbolimizga  qo’yilgan  tamal  toshi bo’lib  muhrlandi.

Fikrlarimni tugatar ekanman, dilimni chulg’agan talabalik iftixorini, ilmga bo’lgan ishtiyoqni she’rga soldim:

      Yoshlikka  yarashar  cho’g’  kabi yonish,

      Chaqmoq   kabi shiddat faqat unga xos.

      Xatolar ko’rinmas aybidan tonish,

      Betashvish lahzalar  faqat unga mos.

                                                               

Nigina Botirova,

                             Toshkent islom universiteti talabasi

Mo’min kishi xamr, ya’ni tanovul qilganda aqliga ta’sir etadigan, uning fahmini to’sadigan, aniqrog’i mast qiluvchi narsani iste’mol qilishi ta’qiqlanadi. 

U harom ekaniga dinimiz manbalaridan dalil keltirishimiz mumkin. Payg’ambarimiz (s.a.v.) bir hadislarida: “Har bir mast qiluvchi haromdir”, deyiladi. Ushbu hadisdan alkogolning harom qilinganini bilib olishimiz mumkin. E’tiboringizni yana bir jihatga qaratmoqchimiz. Nabiy (s.a.v.)dan shunday rivoyat qilinadi: “Ko’pi mast qilgan narsaning ozi ham haromdir”. Ushbu hadisda bugungi kunda ko’pchilikni o’ylantirgan, ya’ni, “pivo”ga o’xshagan, ozini ichsa mast qilmaydigan ichimliklarni ichsa bo’laveradimi, kabi masalaga uzil-kesil javob berilgan – ular ham harom hisoblanadi, ichish ta’qiqlanadi.

Aslida, islom dinida hech narsa bejiz halol yoki harom deyilmagan. Shuningdek, alkogollarning ham insonlarga zararli jihati bo’lgani uchun ham harom hisoblanadi. Bu haqiqatni mutaxassislar ko’p marta isbotlashgan, spirtli ichimliklarning inson organizmiga bir qator zararlarini e’lon qilishgan.

Yaqinda amalga oshirilgan tekshiruvlar alkogolning insonga yana bir xatari borligini aniqladi. Islam-today sahifasida kelgan yangilikda Texas universiteti olimlari olib borgan tadqiqot aynan spirtli ichimliklar borasida ekani ta’kidlanadi. Natijalar shuni ko’rsatdiki, alkogol inson miyasiga zarar yetkazib, asab tolalarini o’ldiribgina qolmasdan, yangi tolalar paydo bo’lishiga ham to’sqinlik qilar ekan. 

Eng so’nggi zamonaviy texnologiyalar asosida olib borilgan tekshiruvga ko’ra, spirtli ichimliklar miyaning turli nuqtalarida o’z nazoratini o’rnatadi.  Qayd etilishicha, dinimizda harom qilingan hamr inson miyasining asosiy tomiridagi subventrikulyar qismiga jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Bu zona esa insonning butun umri davomida yangi neyronlar ishlab chiqishini ta’minlaydi.

Islom dini bundan o’n besh asr muqaddam qaytargan mast qiluvchi ichimliklar, ming afsuski, bugun ham ne-ne aqli rasolarning ongini egallamoqda, qanchadan qancha oilalarga notinchlik urug’ini ekmoqda. Ana shunday shayton suvi iste’molini ixtiyor etgan ayrim insonlar so’nggi tadqiqotlarning natijasiga e’tibor qaratib, o’z salomatliklarini va tinchliklarini saqlash yo’lini tutsalar, yomon bo’lmas edi.

 

Sharifa G’ANIYEVA tayyorladi

 

Fan, ta’lim va madaniyat masalalari bo’yicha Islom tashkiloti – ISESCO bosh direktori Abdulaziz bin Usmon at-Tuvayjuriyning Toshkent islom universitetida “Islom tsivilizatsiyasini o’rganish ISESCO” kafedrasi ochilishi marosimidagi nutqi

Bismillahir rohmanir rohim.

Qadrli birodarim – Toshkent islom universiteti rektori, doktor Ravshan Vohidovich Abdullaev, Universitetning qadrli ustozlari, Tashqi ishlar vazirligi vakili, aziz talaba yigit va qizlar hamda ushbu tabarruk dargohga yig’ilganlar. Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakatuh.

Toshkent shahrida bo’lishim asnosida ushbu universitetga tashrif buyurish menga sharaf bag’ishlaydi. Toshkentning tarixi boy, asrlar osha ulkan tsivilizatsiyaga ega bo’lgan. Ushbu mamlakatdan yirik olimlar yetishib chiqqan va ular ulkan asarlar yozib qoldirishgan. Bu diyordan Islom olamining yetuk olimlari sanaladigan, shu bilan birga butun insoniyatga taaluqli barcha ilmlarda yetuk bo’lgan Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Beruniy, Xorazmiy kabi allomalar yetishib chiqqan.

Biz olimlardan islom dini va madaniyatini o’rgandik. Bu ilmlar islom sivilizatsiyasi asosini tashkil etadi. U payt biz bir kichik davlat edik. Samarqand, Buxoro, Toshkent buyuk shaxslar yurti. Ular bor kuchini ilm olish va tarqatishga sarf etganlar. Siz butun islom ummati faxrlanadigan buyuk olimlar avlodisiz. Ular foydali va manfaatli bo’lgan ilmni ixlos bilan tarqatishdi. Payg’ambarimizdan (s.a.v.) rivoyat qilinadi: “Inson vafot etsa undan barcha narsa to’xtab qoladi. Faqatgina 3 narsa davom etadi: sadaqai joriya, foydasi tegadigan ilm va solih farzand”.

Biz aytib o’tayotgan olimlar shu 3 narsani ham meros qoldirishdi. 3 narsaning biri, ya’ni solih farzand sizsizlar. Siz shu islom hazorasining o’ziga xosligi bo’lgan bag’rikenglik, ezgulik, yaxshilik g’oyalarini mamlakatingizda tarqatasizlar va saxiylik, omonatga xiyonat qilmaslik kabi xislatlarni kelajak avlodlarga o’rgatasizlar.

Islom ba’zi ekstremistlar aytganidek taassub, terrorizm dini emas, balki u rahmat va mo’’tadillik dinidir. Ekstremistlar o’zini musulmon deb atashiga qaramasdan islom haqiqatini tushunishmaydi va islomni dushmanlari hisoblanishadi. Islom rahmat dinidir, zero, Alloh Rasululloh (s.a.v.) olamlarga rahmat qilib yubordi. “Biz sizni olamlarga rahmat qilib yubordik”. Islom ekstremizm, terrorizm, adovat emas balki rahmat, ezgulik, yaxshilik va insonlarni hamkorlikka chaqirish demakdir.

Islom insonga barcha yaxshiliklarni buguni va kelajagi uchun olib keladigan dindir. Bu din insonlar bir-birini tushunib yashashi, tinchlik va omonlikni targ’ib qiladi. Bashariyatni xurofot, bid’atlardan qutqaradi. Inson uchun nimaiki yaxshilik bo’lsa shunga chaqiradi. Chunki Alloh mana shunga buyuradi.

Agar biz insoniyatga yomonlik qilsak, dinimizga yomonlik qilgan bo’lamiz. Islom dini hidoyat, nur, ziyo dinidir. Shuning uchun ham ekstremizm mutlaq bizning dinimizga to’gri kelmaydi.

Rasululloh (sallallohu alayhi vasallam) o’z hayotlari bilan komil inson namunasi bo’lganlar. U zot (sallallohu alayhi vasallam) zulm qiluvchi va yomonlik keltiruvchi bo’lmaganlar. U zot (sallallohu alayhi vasallam) faqatgina yaxshilikni tarqatuvchi bo’lganlar.  SHuning uchun ham Alloh taolo Qur’onda uni maqtagan:

وَإِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ

“Albatta Siz buyuk xulq sohibisiz” (Qalam surasi, 4-oyat)

Rasululloh (sallallohu alayhi vasallam) esa ushbu xulqning namunasi bo’lganlar. Biz ham shunday xulqqa munosib bo’lishimiz kerak.

لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ ٱللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو ٱللَّهَ وَٱلْيَوْمَ ٱلآخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيراً

“Sizlar uchun Rasulullohda chiroyli namuna bor” (Ahzob surasi, 21-oyat)

Rasululloh (sallallohu alayhi vasallam)ning siyratlariga ergashish, buyurganlariga itoat etib, qaytargan narsalaridan qaytish hamda musulmonlarning eng yaxshisi bo’lishimiz bizdan talab qilinadi.  Shunday ekan, Payg’ambar (sallallohu alayhi vasallam)ni o’zimizga namuna qilib olishimiz lozim bo’ladi.

Biz bugun ochgan “Islom tsivilizatsiyasini o’rganish ISESCO” kafedrasi aynan mazkur maqsadlar, jumladan islom tsivilizatsiyasini o’rnini ochib berishga yo’naltirilgan. Shuningek, biz yuqorida aytib o’tgan olimlarning merosini targ’ib qilish kafedramizning asosiy maqsadlaridan biridir. Ushbu olimlar hadis, tafsir, falsafa, tib ilmlarida ulkan iz qoldirganlar. Ularning hammasi ilmda katta meros qoldirib, islom ma’rifatini butun dunyoga, xossatan G’arbga ham yoydilar. Bugungi G’arb madaniyati ularning merosi asosida bunyod bo’lgan. G’arbdagi bir qator sharqshunos olimlar islom madaniyatini G’arb madaniyatiga katta ta’sir ko’rsatganini e’tirof etadi. Barcha madaniyatlarning asli sanalgan G’arb uyg’onish davri islom ulamolari ta’sirida bo’lgan. Bunday olimlarning eng ulug’lari ham ushbu diyordan yetishib chiqqanlar. Xususan, Samarqand, Buxoro, Xorazm, Toshkent va O’zbekistonning boshqa shaharlaridan yetishib chiqqanlarini alohida aytib o’tish lozim.

Shuningdek, kafedra turli tsivilizatsiyalar o’rtasida muloqotlar madaniyatiga harakat qiladi. Biz muloqot qiladigan ummatmiz. Bizda na haddan oshish va na pastga sho’ng’ish bo’lmaydi. Biz bag’rikeng ummatmiz.

لاَّ يَنْهَاكُمُ ٱللَّهُ عَنِ ٱلَّذِينَ لَمْ يُقَاتِلُوكُمْ فِى ٱلدِّينِ وَلَمْ يُخْرِجُوكُمْ مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوۤاْ إِلَيْهِمْ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلْمُقْسِطِينَ

“Alloh sizlarni sizlar bilan din borasida urushmagan va sizlarni o’z yurtlaringizdan quvib chiqarmaganlarga yaxshilik qilishingiz va ularga adolat qilishingizdan qaytarmas”. (Mumtahana surasi, 8-oyat)

Islom ummati insoniyatning barchasi bilan kelishib yashaydi. Biz boshqa xalqlarning ichki ishlariga aralashmaymiz. Alloh taolo aytadi:

لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِىَ دِينِ

“Sizlarga o’zlaringizning diningiz va menga o’zimning dinim”. (Kafirun surasi, 6-oyat)

Ular o’zlariga nimani ravo ko’rsalar shunday munosabat bildiramiz va ularga nisbatan haddan oshmaymiz:

وَقَاتِلُواْ فِى سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلاَ تَعْتَدُوۤاْ إِنَّ ٱللَّهَ لاَ يُحِبُّ ٱلْمُعْتَدِينَ

“Sizlar bilan urushayotganlar bilan Alloh yo`lida urushingiz va haddan oshmang. Alloh haddan oshuvchilarni aslo yaxshi ko’rmas”. (Baqara surasi, 190-oyat)

Islom tinchlik dini va musulmon ummati ham tinchlikparvar ummatdir. Ba’zi mutaassiblar islom dinini urush va majburlash dini deb hisoblashadi. Bu to’g’ri emas. Urushish haqida Alloh taolo aytadi:

كُتِبَ عَلَيْكُمُ ٱلْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَّكُمْ

“Sizlarga urush yozildi vaholanki u sizlarga yoqmas”. (Baqara surasi, 216-oyati)

Chunki, musulmonlar (o’z davrida) Arabiston yarim orolidagi qurayshlik va turli qabilalar tomonidan nishonga olinib, hujumlarga uchragan edi. Bu holatda ular o’z jonlari va ahli oilalarini himoya qilishlari uchun urush amalga oshirilgan edi. Bu ishlar dushmanchilikni to’xtatish uchun bo’lgan edi.

Islomning asosiy g’oyasi tinchlik, u shunga da’vat qiladi. Urushlar esa, ba’zi bir holatlarda bo’lgan xolos. O’zgalar bilan urushib bo’lmaydi, faqat tajovuz bo’lgandagina ruxsat etiladi. Lekin, odatiy hayotda, boshqalar bilan muomala qilganimizda biz musulmonlar faqat tinchlik tarafdori bo’lamiz. Chunki, islom dini g’uluvga ketish dini emas. Men aytganimdek, islom dini rahmat, tinchlik, mag’firat va mo’’tadillik dinidir. Bunda na g’uluvga ketish va na bid’atlar bor. G’uluvga ketish va mutaassiblik islomdan emas.

وَكَذٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِّتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِ وَيَكُونَ ٱلرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً

“Biz sizlarni shuningdek o’rta ummat qildik. Toki sizlar barcha odamlarga guvoh bo’lishlaringiz uchun”. (“Baqara surasi, 143-oyat)

Biz orqali boshqa insonlarga (qiyomatda) ularning dinlari borasida hukm chiqariladi.

Agar Zamaxshariydek alloma haqida gapiradigan bo’lsak biz unga alohida e’tibor qaratishimizni ta’kidlab o’tmoqchiman. Chunki biz tilimizni Zamaxshariydan o’rgandik. Axfash, Kisoiylardan ham arab tilini o’rgandik. Biz ular bilan faxrlanishimiz kerak. Ularga o’xshash bo’lishga intilamiz. Qur’oni karim va hadislarni to’g’ri talqin qilish, to’g’ri anglash va boshqalarga yetkazishda ularga o’xshashga intilishimiz darkor.

Imom Buxoriy hadislar sanadini sahih bo’lishi uchun turli yurtlarni kezib chiqdi. U sanadida noqislik va har qanday illat bo’lgan hadislarni qabul qilmadi. Shu sabab u zot rivoyat qilgan hadislarning roviylar silsilasi uzluksiz va sahih edi. Shundan kelib chiqib, uning kitobini “al-Jome’ as-sahih” (“Ishonchli to’plam”) deb nomlashdi. U Allohning Kitobidan keyingi o’rinda turadigan eng ishonchli kitob sanaladi.

Men sizlarga, universitet rahbariyati, Tashqi ishlar vazirligi vakillari, universitet ustozlari, “ISESCO” kafedrasi jamoasi va mudiri, universitet jamoasi va talabariga Allohning izni bilan omad va muvaffaqqiyatlar tilab qolaman.

Mamlakatingizga rivojlanish va taraqqiyot, xalqingizga esa yaxshilik tarqatuvchi xalq bo’lishini, butun dunyoga tinchlik, omonlik so’rayman.

Sizlar, bu yerda ishtirok etayotgan yigit va qizlar, O’zbekistonning kelajagisizlar. Davlatingizni yorqin kelajagi bo’lishga intilinglar. Alloh sizlarni yaxshiliklarga muvaffaq aylasin.

Assalomu alaykum va rohmatullohi va barokatuhu.